İnşaat projelerinde, inşaatın bir bölümünü, iş’i taahhüt eden ana yükleniciden veya iş’i emaneten yaptıran yapı sahibinden üstlenen inşaatçı kişi veya firmaya sermaye ve donatımı az ise taşeron, daha kapsamlı iş yapacak kapasitede ise alt yüklenici denir.
Genelde sadece işçilik iş’i üstlenenlere de taşeron denir. Bunların çoğunlukla teknik kadrosu yoktur. Yüklenicinin, alt yüklenicinin ve taşeronun seçimi zor ve riskli bir işlemdir. Seçilecek kişi veya Firma kontrole ve işverene karşı sorumlu olmamasına karşın, yaptığı eksik-aksak işler, kullandığı malzeme, ekipman ve yapı bünyesine girecek cihazlarla ana yükleniciyi sorumlu duruma sokar. İşi gerekli süratle yapamaması durumunda da sorun aynıdır.
Alt yüklenici ve Taşeron seçiminde öncelikle dikkat edilecek huşular şunlardır:
Referansların iyi olması
Konusu ile ilgili Teknik eleman olması
Yapacağı işin projelerini, şartnamelerini ve yerini çok iyi incelemiş olması
İş için ekipleri bulunması
İş için gerekli araç, gereç ve ekipmanı bulunması
Yeterli teminat verebilmesi veya kefil gösterebilmesi
İyi niyetli, dürüst, çalışkan ve sağlıklı olması
Alt yüklenici ve Taşeronlarla teklif aşamasında ön anlaşma ve iş alındığında kesinlikle sözleşme yapılmalı; sözleşmelerde, ana yüklenicinin sözleşmesine atıfta bulunulmalıdır.
Önemli bir neden yok ise değerli malzeme, ekipman, cihaz ve makinelerin sağlanması yükleniciye ait olmalıdır. Bu tutum hem riskleri azaltır hem de ekonomi sağlar. Aksi halde, ikinci yüklenici veya taşerona verilecek avansın yeterince arttırılması gerekir ki, bu da riskli bir durum oluşturur.
Alt yüklenici ve Taşeronların inşaat işlerindeki rolü çok önemlidir. Başarıda büyük katkıları olur. Ancak aşırı iyimser, hesap bilmez, art niyetli, deneyimsiz olan inşaatı perişan ederler. Buna rağmen iş ortasında bunların değiştirilmesi zor olur.
Bu konuda Yükleniciye düşen önleyici görevler, taşeron ve ikinci yüklenicileri teklif aşamasından itibaren her yönleri ile yakından izlemeleri, kontrol etmeleri, gerektiğinde desteklemeleri şeklinde özetlenebilir.
Bir başka önemli konu da alt yüklenici ve taşeronların işçi sosyal gereksinmelerini yeterince sağlaması ve ücretlerini zamanında ödemesi hususlarıdır. Alt yüklenici ve taşeronların bu vecibelerini aksatmadan yerine getirmeleri için sözleşmelerinde hükümler bulunmalı ve uygulanması kontrol edilmelidir.